Tijdelijke huisvesting ministerie Algemene Zaken aan Bezuidenhoutseweg opgeleverd
Na een intensieve verbouwing is de tijdelijke huisvesting van het ministerie van Algemene Zaken door Heijmans opgeleverd aan het Rijksvastgoedbedrijf. Het ministerie kan nu gaan voorbereiden om hun gedeelte van het rijkskantoor aan de Bezuidenhoutseweg 73 te betrekken. Ellen Gerrits (Rijksvastgoedbedrijf) en Sjoerd Onderwater (Heijmans) vertellen meer over het verbouwen van een rijksmonument, de korte doorlooptijd en hoe je bestaande gebruikers te vriend houdt. “Het gonsde in het hele gebouw.”
Het is nu nog een anoniem binnenplein, omgeven door kantoorvleugels. Bouwlieden leggen er de laatste hand aan de bestrating, de beplanting en de aankleding van de entree. Straks rijden hier de auto’s met ministers en hoogwaardigheidsbekleders af en aan, opgewacht door de landelijke pers en is het plein wekelijks te zien in alle nieuwsuitzendingen.
Ellen Gerrits was voor opdrachtgever Rijksvastgoedbedrijf als projectmanager betrokken bij de verbouwing. “De ontvangst van vips en het parkeren van de ministers voor de ministerraad was een belangrijke reden om voor dit pand aan de Bezuidenhoutseweg te kiezen. Je ziet hier straks wat ook op het Binnenhof gebeurde. De ministers komen binnenrijden door de poort, stappen hier uit op het hof en gaan naar binnen door de speciale entree.”
Er zijn meer overeenkomsten met het Binnenhof. De ministerraad vindt straks weer plaats in de Trêveszaal. “Die naam wordt ook hier voor de belangrijkste vergaderzaal aangehouden”, vertelt projectdirecteur Sjoerd Onderwater van hoofdaannemer Koninklijke Heijmans. “Het is ook hier een mooie zaal, al kan de ruimte natuurlijk niet tippen aan die op het Binnenhof.”
Van Catshuis naar Bezuidenhout
Na protesten van omwonenden sprak de Haagse gemeenteraad zich november 2021 uit tegen het Catshuis als tijdelijke huisvesting voor Algemene Zaken. Terwijl de Eerste Kamer, Tweede Kamer en de Raad van State verhuisden naar hun tijdelijke huisvesting, bleef Algemene Zaken nog lange tijd achter op het Binnenhof.
Ellen Gerrits: “Dat de locatie van het Catshuis kwam te vervallen zette enorme druk op het project. Er moest in korte tijd een zorgvuldige locatiestudie worden uitgevoerd en daarna hebben we in december 2021 samen met het ministerie gekozen voor dit rijkskantoor aan de Bezuidenhoutseweg. In maart 2022 hebben we het Programma van Eisen ontvangen van AZ. Daarna hebben we in drie jaar tijd het hele project uitgevoerd: van ontwerp tot uitvoering.”
Sjoerd Onderwater: “We stonden in het begin voor een complexe opgave met een korte doorlooptijd. We konden dit alleen tot een goed einde brengen door het ontwerp parallel te laten lopen aan de uitvoering. Een heel intensief proces. April 2023 is het Voorlopig Ontwerp vastgesteld, toen hadden we hier al heel veel werkzaamheden verricht; oude kabels verwijderd, niet-monumentale delen gestript en kwetsbare delen van het rijksmonument afgetimmerd.”
‘Gesamtkunstwerk’
Het pand aan de Bezuidenhoutseweg werd in de jaren vijftig van de vorige eeuw ontworpen door rijksbouwmeester Gijsbert Friedhoff. In de tijd dat het modernisme in volle hevigheid losbarstte ontwierp Friedhoff een vrij traditioneel, bakstenen gebouw. Vier kantoorvleugels omvatten drie binnenhoven.
Bij het ontwerpen werkte Friedhoff samen met een groot aantal kunstenaars. Zo ontstond een ‘gesamtkunstwerk’, waaraan het gebouw de status van rijksmonument dankt. De vele mozaïeken, fresco’s en ornamenten ademen de trots van de wederopbouw. In de afgebeelde vissen, paarden en ploegende boeren herken je dat het pand is ontworpen als ministerie van Landbouw.
Voegwerk
“Het gebouw is vijftien jaar geleden gerenoveerd en er zijn toen een paar kantoorvleugels bijgebouwd”, vertelt Sjoerd Onderwater. “Dat maakte het gebouw nog niet direct geschikt voor AZ. Een groot deel van de aanpassingen hebben raakvlakken met het verbeteren van de integrale veiligheid. Dit leidde bijvoorbeeld tot ingrijpende constructieve aanpassingen om aan de gestelde eisen te voldoen. Het ministerie krijgt twee eigen ingangen; een voor de vips via het middelste hof, en een voor de ambtenaren en bezoekers via het rijkskantoor. In totaal werken straks zo’n 220 mensen in het gebouwdeel van AZ.”
“Daarnaast is het ook nog een pand met rijksmonumentale status. Alle mozaïeken, kolommen, trappen en andere kwetsbare delen hebben we zorgvuldig beschermd. Met behoud van het monument hebben we alle werkzaamheden verricht. Zo heeft het hoofdtrappenhuis een monumentale leistenen vloer. Alle puien en andere voorzieningen hebben we zorgvuldig in de voegen vastgeboord, zodat het leisteen niet beschadigd raakt. Ondanks alle werkzaamheden is het monument ongeschonden gebleven.”
De winkel bleef open
Het gebouw aan de Bezuidenhoutseweg huisvestte sinds de laatste kabinetsformatie al drie ministeries: het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid & Natuur, het ministerie van Klimaat en Groene Groei en het ministerie van Economische Zaken. En daar komt nu Algemene Zaken bij. Kort gezegd: het pand huisvest straks LVVN, KGG, EZ en AZ.
Ellen Gerrits: “Die bestaande gebruikers hebben aardig wat voor de kiezen gekregen tijdens deze verbouwing. Doorgangen waren lange tijd afgesloten, waardoor bewoners vaak enorme stukken om moesten lopen op weg naar hun collega’s en ook gingen de werkzaamheden soms gepaard met de behoorlijk wat geluidshinder.”
Sjoerd Onderwater: “Om het nog lastiger te maken waren de bestaande gebruikers ook bezig met een al eerder geplande verbouwing van hun restaurant. Qua logistiek en complexiteit was het daarmee een enorme uitdaging om beide projecten naast elkaar uit te voeren, maar de winkel is altijd open gebleven. Op het hoogtepunt liepen er hier zo’n 300 tot 350 bouwlieden rond. Het gonsde door het hele gebouw.”
Vertrouwen
Een rijksmonument met bestaande gebruikers, een complex Programma van Eisen, ingrijpende constructieve aanpassingen en een korte doorlooptijd; uitdagingen waren er genoeg in het project. Sjoerd Onderwater: “Ontwerpen en tegelijkertijd uitvoeren vraagt om samenwerking en vertrouwen. Allereerst tussen het Rijksvastgoedbedrijf als opdrachtgever en Heijmans als hoofdaannemer. Maar ook tussen alle andere adviseurs, leveranciers, onderaannemers en andere samenwerkingspartners. Als je elkaar niet vertrouwt lukt zoiets nooit in deze korte tijd.”
Ellen Gerrits: “We hebben dit uiteindelijk allemaal in drie jaar gerealiseerd. Normaal zou er beduidend langer voor een project als dit staan. Wij zijn dan ook ontzettend trots dat we dit met z’n allen voor elkaar hebben gekregen. Het is echt een enorm complex vraagstuk en een grote uitdaging geweest voor iedereen.”
