Archeologisch onderzoek naar grafkelder Hofkapel gaat van start
Op 10 juli aanstaande gaat het archeologisch onderzoek van start naar de grafkelder onder de voormalige Hofkapel aan het Binnenhof. Het onderzoek, dat twee maanden duurt, vindt zowel binnen in de kelders van de Eerste Kamer plaats als buiten, ongeveer 40 m2 op het Opperhof bij de Eerste Kamer tegen het ministerie van Algemene Zaken aan. Voor deze gelegenheid zijn de bouwschuttingen die er vanwege de renovatie staan iets verplaatst zodat het publiek mee kan kijken bij het onderzoek buiten. Maar natuurlijk is de voortgang van het onderzoek ook hier te volgen op binnenhofrenovatie.nl.
(Beeldtitel: Binnenhof Renovatie. Onderzoek grafkelder Hofkapel. Andjelko Pavlovic:)
LEVENDIGE MUZIEK
ANDJELKO PAVLOVIC: Ik sta hier op het Binnenhof,
ter hoogte van de voormalige Hofkapel.
Euhm... De archeologen van de gemeente Den Haag
gaan vanaf 10 juli tot 4 augustus archeologisch onderzoek doen,
dat wil zeggen een archeologische opgraving,
in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf, ter hoogte van deze plek hier.
(Hij wijst achter zich.)
De Hofkapel is vroeger veel groter geweest.
(Andjelko loopt door het zand.)
Want wat is er namelijk gebeurd?
In 1879 is bij de renovatie van de Hofkapel,
die voor een groot deel eigenlijk ook gesloopt is, is dit buitendeel,
dat ter hoogte van deze lijn ongeveer heeft gelopen,
(Hij loopt nog iets verder.)
dus ter hoogte van de kopse kanten van die uitbouwen, is gesloopt.
Dus hieronder kunnen we nog graven vanaf de late middeleeuwen tegenkomen.
En dat is natuurlijk heel interessant en heel boeiend,
want door de renovatie van het Binnenhof
hebben wij nu een uitgelezen kans
om uitgebreid archeologisch onderzoek te doen
naar grafgebruiken in de elite van onze natie.
Er zijn honderden jaren lang hooggeplaatste mensen hier begraven.
Een groot deel van de voormalige Hofkapel
ligt natuurlijk binnen de gevel van de huidige bebouwing.
Er zal vanaf eind augustus tot begin september
een inpandig onderzoek plaatsvinden,
waarbij in vloeren en in een zijwand van de grafkelder van de voormalige Hofkapel
gaten worden geboord, gemaakt,
en er zal met camera's gekeken worden wat er nog binnen te zien is.
Vanaf volgende week, 10 juli, gaan wij hier buiten beginnen
met het hele gebied zestig centimeter te verdiepen.
En we hopen dat we op de diepte van zestig centimeter onder maaiveld
al de contouren krijgen van de eerste gemetselde grafgewelfjes.
Dat hopen we.
Vervolgens gaan we nog twee, mogelijk drie weken, verder de diepte in.
Waarbij dus de aanwezige graven volledig zullen worden blootgelegd.
En de hoop is natuurlijk gevestigd op grafzerken en intacte graven,
want van foto's uit 1879, toen dit deel gesloopt was,
weten we ook dat er eventueel loden kisten
in de grafkelder van de voormalige Hofkapel aanwezig kunnen zijn.
Als wij gemetselde grafgewelfjes tegenkomen, of eventueel kisten of zerken,
dan worden die kisten en die zerken sowieso meegenomen,
maar die gemetselde grafgewelfjes worden met een 3D-scanner volledig 3D ingemeten,
zodat we een totaalplaatje hebben, echt helemaal driedimensionaal
en vervolgens wordt dat weer na het onderzoek toegedekt.
En wat we natuurlijk ook nog meer hopen tegen te komen,
is dat er op een bepaalde diepte, want we staan hier op het duinzand,
dat er eventueel tussen al die gemetselde graven
ook nog sporen uit de prehistorie aanwezig zijn.
Want bij eerder onderzoek, vlak bij de Ridderzaal, hiernaast gelegen,
hebben we sporen uit de ijzertijd gevonden.
Dit archeologisch onderzoek sluit bij de ambitie van het huidige kabinet aan
om in deze regeringsperiode meer aandacht te besteden aan historische plaatsen.
Nou ja, een meer historische plaats dan het Binnenhof kan ik niet bedenken.
Verder willen we graag het publiek betrekken bij het onderzoek.
Dus publieksparticipatie vinden we heel belangrijk.
En daarom zijn deze hekken hier geplaatst,
waarvan de doeken van een aantal weggeschoven kunnen worden,
zodat mensen live mee kunnen kijken met het archeologisch onderzoek.
Daarnaast worden er ook beelden gemaakt van het onderzoek,
die je kunt bekijken op de site: binnenhofrenovatie.nl.
(Beeldtekst: Binnenhof Renovatie. Onderzoek grafkelder Hofkapel. binnenhofrenovatie.nl.)
DE LEVENDIGE MUZIEK EBT WEG
Het doel van dit onderzoek is om meer inzicht te krijgen in de geschiedenis van de voormalige Hofkapel, die in 1289 werd gesticht door graaf Floris de Vijfde, en om meer te weten te komen over de begravingscultuur ter plekke. Archeologische vondsten leren Nederland veel over de rijke historie van 800 jaar Binnenhof en geven meer inzicht in de ontstaansgeschiedenis van Nederland.
In opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf werkt de afdeling archeologie van de gemeente Den Haag bij dit onderzoek nauw samen met de afdeling Monumentenzorg van de gemeente Den Haag en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Het archeologisch onderzoek naar de grafkelder onder de voormalige Hofkapel maakt géén onderdeel uit van de renovatie van het Binnenhof en vindt juist nu plaats omdat de werkzaamheden van de renovatie dat toelaten.
Nieuwsgierig
Andjelko Pavlovic, archeoloog bij de gemeente Den Haag, is heel nieuwsgierig wat het onderzoek gaat opleveren. “We hopen natuurlijk dat er graven liggen, zodat we met de informatie daarover tot nu toe en met behulp van de huidige technologie deze graven kunnen bestuderen. En mochten er inderdaad natuurstenen grafzerken liggen dan hopen we dat we deze kunnen dateren en identificeren met overleden personen voor wie de zerken destijds als grafmonument gemaakt zijn. Maar het zal van dag tot dag spannend zijn wat we vinden en waar we tegenaan lopen. Dat hoort nu juist bij het werk van een archeoloog.”
Uit het rapport ‘De stoffelijke resten van Johan van Oldenbarnevelt’ uit 2019 van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is gebleken dat Van Oldenbarnevelt niet geïdentificeerd kan worden omdat er geen hedendaagse DNA-match beschikbaar is. Daarom is dan ook al eerder besloten om het onderzoek te richten op het vastleggen van de rijkdom van het bodemarchief ter plekke.
Ambitie kabinet
Dit onderzoek sluit aan bij de ambitie van het kabinet om meer aandacht te besteden aan historische plaatsen. Ook geeft het invulling aan de motie van het Tweede Kamerlid Beckerman over publieksparticipatie/-communicatie bij archeologisch onderzoek.
Bij de begrotingsbehandeling van Algemene Zaken op 10 oktober 2018 heeft de Minister-President aan het toenmalige Tweede Kamerlid, de heer Van Raak de toezegging gedaan om onderzoek te doen naar de mogelijkheden en randvoorwaarden voor het onderzoek naar de historische graven onder voormalige Hofkapel. Na verdere precisering, onder andere in de Kamerbrieven van 8 juli 2020 (minister van Engelshoven) en 16 december 2021 (staatssecretaris Knops), kan het onderzoek nu plaatsvinden.
Wat gaat er gebeuren?
Buiten 10 juli – 4 augustus
In de week van 10 juli wordt begonnen met het afgraven van 60 centimeter grond, waarbij hopelijk de eerste sporen van de aanwezige gemetselde grafgewelven tevoorschijn komen. Deze worden dan via meten, beschrijven, fotograferen en scannen archeologisch in beeld gebracht.
In de twee weken daarna gaan de archeologen echt de diepte in en wordt die bodem in beeld gebracht en onderzocht en kunnen 3D-beelden van de aanwezige graven gemaakt worden. Indien skeletten aanwezig zijn of natuurstenen grafzerken, dan worden deze geborgen voor verder specialistisch onderzoek.
De laatste week wordt gebruikt voor eventuele uitloop. De archeologische werkzaamheden kunnen via regelmatige updates hier op binnenhofrenovatie.nl worden gevolgd. Ook kunnen de opgravingen op het Binnenhof zelf op afstand van achter een transparant hek worden bekeken, ingang kant Mauritshuis.
Binnen 28 augustus – 8 september
Nadat de vloeren en een kelderwand gescand zijn, worden na overleg met de afdeling Monumentenzorg van de gemeente Den Haag gaten geboord zoals beschreven in de uitgangspunten in de Kamerbrief van 16 december 2021. In de laatste week zullen camera’s door de gaten naar binnengaan om vast te leggen en te registreren hoe de ruimtes achter de gaten eruitzien. Deze werkzaamheden zijn zoveel mogelijk hier op deze website te volgen, maar de updates zijn afhankelijk van de informatie die de scans gaan opleveren en de technische mogelijkheden.
Wat gaat er met de eventuele vondsten gebeuren?
Sporen zoals funderingen en gemetselde grafgewelven worden gescand en gedocumenteerd. Uitgangspunt is altijd dat archeologische resten zoals funderingen en gemetselde grafgewelven die in de grond behouden kunnen worden ook in de grond (‘in situ’) blijven. ‘Losse’ vondsten worden schoongemaakt, geconserveerd en gerestaureerd. Daarna worden ze in het archeologisch depot van de gemeente Den Haag opgeslagen. Ze zijn dan altijd beschikbaar voor onderzoek en tentoonstellingen waaronder in het nog dit jaar te openen informatiecentrum van de renovatie op Plaats 22 in Den Haag.
