Kademuur en kelder aangetroffen in Volle Raadzaal Raad van State
Bij de Binnenhofrenovatie zijn in de Volle Raadzaal van de Raad van State een kademuur uit de late 13e of de vroege 14e eeuw en een kelder uit late 16e eeuw of de vroege 17e eeuw aangetroffen. De kademuur is bijzonder omdat deze oude muur over zo’n afstand en diepte compleet in de grond bewaard is gebleven. Deze vondsten dragen bij aan nieuwe kennis over de ontwikkeling van het Binnenhof door de eeuwen heen.
ANDJELKO PAVLOVIC: Ik sta hier in de Volle Raadzaal
van de Raad van State op het Binnenhof.
Ik ben archeoloog bij de afdeling Archeologie van de gemeente Den Haag.
De gemeente Den Haag, afdeling Archeologie,
heeft van het Rijksvastgoedbedrijf de opdracht gekregen
om tijdens de renovatie van het Binnenhof archeologisch onderzoek te doen.
Ik sta hier op een hele dikke, oude muur,
dat is een van de sporen die we hier hebben opgegraven tijdens ons onderzoek.
Deze muur is een oude kademuur.
Hij loopt naar onderen toe breder uit.
Het bijzondere aan deze muur is dat hij gemetseld is met hele grote bakstenen,
zogenaamde kloostermoppen.
Dat zijn zo'n beetje de oudste bakstenen in West-Europa vanaf de late middeleeuwen.
Deze oude keer- of kademuur, zoals je kan zien, staat haaks op een andere oude muur
die ook met grote bakstenen, kloostermoppen, gebouwd is.
Die muur was een onderdeel van een uitgebreid poortcomplex,
de toegang tot het Binnenhof, vanaf de late dertiende eeuw,
dus ten tijde van de bouw van de Ridderzaal.
Ik sta hier in de kelder, in de grote kelder, op rode ongeglazuurde plavuizen,
en die hele vloer is her en der verzakt,
omdat hier vroeger, dus vanaf de late dertiende, vroege veertiende eeuw,
die gracht heeft gelopen.
In de loop van de late zestiende, hele vroege zeventiende eeuw
is die gracht gedempt.
Waarom is die gedempt? Omdat hier de stadhouderlijke vertrekken gebouwd zijn.
Toen is ook de gracht verplaatst naar het Buitenhof,
waar die tot in het midden van de negentiende eeuw heeft gelopen,
en toen gedempt is.
De keldertrap, na nadere bestudering door archeologen
is vast komen te staan dat die twee fasen heeft gehad,
namelijk deze jongere fase van gele ijsselsteentjes
die boven op die oudere fase van rode en gele stenen zitten.
Die keldertrap is dus in de loop der jaren vernieuwd.
Het archeologisch onderzoek heeft tot dusver vele nieuwe inzichten opgeleverd,
zoals hier in de grote kamer van de Raad van State, de Volle Raadzaal.
Dat zijn totaal nieuwe inzichten die tot nu toe niet bekend waren,
bij historici niet, bij archeologen niet.
Dat zijn hele mooie puzzelstukjes
om die grote puzzel van de geschiedenis van het Binnenhof
compleet of volledig te maken.
We hopen in de toekomst,
want we gaan nog door met archeologisch onderzoek hier op het Binnenhof,
dat er nog meer van zulke prachtige puzzelstukjes naar boven zullen komen,
waarbij een deel van de geschiedenis van het Binnenhof
opnieuw kan worden geschreven of worden herschreven.
De renovatie van het Binnenhof biedt de unieke kans om archeologisch onderzoek te doen op plekken waar dat normaalgesproken niet mogelijk is. Tijdens funderingsonderzoeken zijn archeologen in de Volle Raadzaal en bodekamer ter hoogte van de Raad van State gestuit op een kademuur uit de late 13e of de vroege 14e eeuw en op een grote kelder uit vermoedelijk de late 16e of de vroege 17e eeuw. De toegang tot de kelder wordt gevormd door een trap van gele ijsselstenen en de vloer is van rode ongeglazuurde vloertegels.
Volgens de archeoloog van de gemeente Den Haag, Andjelko Pavlovic vormt de vondst van de kademuur een nieuw inzicht in de oudste ontwikkeling van het Binnenhofcomplex. De kademuur is gebouwd tegen een fundering van grote bakstenen (kloostermoppen) die deel heeft uitgemaakt van een poort- of toegangspartij ter hoogte van de huidige Stadhouderspoort en Mauritstoren. De kademuur is ook van kloostermoppen, maar er zijn ook kleinere bakstenen in verwerkt die wijzen op latere reparaties. De kademuur is onderdeel geweest van een gracht die vermoedelijk in de loop van de 16e eeuw is gedempt. De gracht is richting het Buitenhof verplaatst. Dit gebeurde vlak voor de nieuwe bouwactiviteiten in het Stadhouderlijk kwartier, waarvan de grote kelder een onderdeel vormt.
De kelder (binnenmaten 4,80 meter bij ruim 7 meter) is tegen de oudere kademuur aangebouwd die zo de oostelijke wand van de kelder vormt. De kelder werd gebruikt om de voedselvoorraad te bewaren en lag onder de keuken die gebruikt werd voor de Stadhouderlijke vertrekken. De kademuur is heel diep gefundeerd (circa 3,60 meter diep) en wordt naar onderen toe breder. De totale tot nu waargenomen lengte van de kademuur is circa 25 meter en is over de hele lengte van de uitgegraven Volle Raadzaal zichtbaar.
Onderzoeksfase
Het archeologische onderzoek maakt onderdeel uit van de onderzoeksfase van de Binnenhofrenovatie. Het is wettelijk geregeld dat archeologische resten veiliggesteld moeten worden, daarom heeft het Rijksvastgoedbedrijf aan de dienst archeologie van de gemeente Den Haag de opdracht gegeven om bij alle bodemwerkzaamheden archeologisch onderzoek te verrichten. Het Rijksvastgoedbedrijf werkt daarbij nauw samen met afdeling Monumentenzorg gemeente Den Haag en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Historische waarde
De renovatie van het Binnenhof zorgt voor het behoud van 800 jaar cultureel erfgoed. De gebouwen op het Binnenhof zijn van grote historische waarde en zijn een icoon van de geschiedenis van Holland en het latere Nederland. Dit geldt zeker ook voor oude resten die zich onder de grond bevinden. Archeologische vondsten leren ons veel over de rijke historie van 800 jaar Binnenhof en geven inzicht in onze geschiedenis.
Het ‘bodemarchief’ bevat de sporen en resten uit alle fasen van de geschiedenis van het complex, dat teruggaat tot de 13de eeuw. Op diepere niveaus kunnen ook archeologische lagen en restanten uit de late prehistorie (bronstijd/ijzertijd), Romeinse tijd en vroege middeleeuwen aanwezig zijn. Na de renovatie van het Binnenhof zijn de gebouwen van de Eerste Kamer en Tweede Kamer, de Raad van State en het Ministerie van Algemene Zaken toekomstbestendig.
